4.4 Het cartografische materiaal

Ter afsluiting van dit hoofdstuk, werpen we nog een blik op enkele kaarten en stadsgezichten die nog niet aan bod kwamen. De meeste kaarten die de 17de eeuw behandelden, hebben we immers gezien wanneer we het beleg besproken hebben.

Het eerste plan  is als inzet te zien op de kaart van het beleg bij Sanderus (KP/H0094). Dit plan toont Oostende in het jaar 1641. De haven en de ves­tingen zijn vergelijkbaar met de andere plannen en zijn cor­rect, maar de invul­ling van de stad is minder nauwkeu­rig. Doordat de gebou­wen in opstaande vorm werden weergegeven (parallelpro­jectie van de gebouwen), zijn de straten veel te breed weerge­geven en werden de twee mark­ten onnauwkeurig ten opzichte van elkaar gesitu­eerd. Bovendien werd ook het Kapu­cijnenklooster verkeerd gesitueerd[1] en werd de Kerk­straat "Kers straat" ge­noemd, ter­wijl de Sint-Pieterskerk als "Sint-Martens Kerck" weergegeven werd. De verwarring in verband met de naamgeving van de grote kerk wordt nog groter wanneer er plannen opdui­ken, waar zowel de "grote kerk" als de "Sint-Martins kerk" zijn aangeduid (zie verder) ! De manier waarop die verwarring tot stand kwam is in zekere mate te achterhalen, maar een oplossing voor het pro­bleem vinden is andere koek. In 1609 werd de klok van de heropge­bouw­de kerk gewijd ter ere van Sint-Maarten en pas in 1614 werden er nog drie nieuwe klokken aangebracht waarvan er één aan de heiligen Petrus en Paulus gewijd was. Terwijl E. Vlie­tinck van mening was dat de diverse auteurs van de plannen de schutspatroon van de eerste klok met die van de kerk verward hebben, vond C. Loon­tiens[2] dit niet zo vanzelfspre­kend. Hij stelde dan ook twee oplossingen voor : ofwel was de hoofdkerk een tijdje aan Sint-Maarten gewijd ofwel was er een tweede (kleinere[3]) kerk die ten zuiden van de grote kerk stond. Deze laatste oplossing lijkt ons echter veel te ver gezocht. Het eerste voorstel biedt een betere oplossing voor het probleem, maar men mag toch niet uit het oog verliezen dat er veel plannen gekopieerd werden en dat er op die manier gemakkelijk foute informatie verspreid kan zijn geweest.

Het volgende plan (KP/G0015) is duidelijk geïnspireerd op het plan van Sanderus. Dezelfde verwarde naamgeving en situering is er terug te vinden, maar door het gebruik van een andere invals­hoek, kwamen de fouten eigenlijk nog duidelijker naar voor.

Ook het plan KP/F0036 kampt met dezelfde pro­ble­men : cf. "l'Eglise Saint-Martin" (nr.14) en de ligging van het stad­huis (nr.17). Bovendien is de markt niet aangegeven (er is zelfs geen open ruimte !). Opmer­kelijk zijn de "fanals", die aangeduid zijn met het nr. 6. op de oostelijke vestingen. Deze vuurbakens dienden waarschijnlijk om de schepen te helpen bij hun tocht naar de dokken ten zuiden van de stad.

De twee stadsgezichten (PT/G0051) tonen de stad in 1659, aan de oostzijde (bovenste zicht) en aan de noordzijde. Op de bovenste afbeelding zien we onder meer de grote kerk (met de hoge torenspits), het stad­huis en het Kapucijnenklooster. Het stadsgezicht onderaan brengt ons de stad, gezien vanaf de noordzijde. Maar in zijn ijver om alle belang­rijke gebouwen weer te geven, heeft de auteur het niet zo nauw genomen met het perspectief. Een dergelijk vertekend beeld van de stad bij een stadsprofiel is een veelvoorkomend iets : de belangrijkste gebouwen worden, verhoudingsgewijs, te groot afgebeeld en allemaal naast elkaar geplaatst (terwijl ze eigenlijk achter elkaar stonden)[4]. Afb. 51 is een detailopname van een kaart uit 1675 van Gaspard Bouttats (afb. 50). Ook dit zicht op de stad aan de zuidoostzijde geeft de belangrijkste gebou­wen weer : de "Groote kerck", het "nonne Cloos :" (Witte Nonnen), het "Stadt-huys" en de "Capusi­nen". Op de voorgrond zien we het fort Saint-Philippe en het Sas Slijkens en onder de grote prent werd het traject van het kanaal Brugge-Oostende afgebeeld.

Klik hier om verder te lezen.